LST-1 (Large Sized Telescope) wykrył emisję pulsara Kraba, czyli jednej z szybko rotujących, bardzo gęstych gwiazd – ogłosili właśnie naukowcy z międzynarodowego projektu CTA (Cherenkov Telescope Array), w którym znajdują się astrofizycy z Uniwersytetu Łódzkiego. Obserwacje te pokazują, że teleskop będzie mógł służyć do badania tego typu ciał oraz znacznie rozwinąć badania nad miliardy razy bardziej energetycznym światłem, niż znane nam jest tutaj, na Ziemi.
–Aby CTA było w stanie optymalnie badać szeroki zakres energii, będzie składać się z trzech rodzajów teleskopów (SST, MST i LST, odpowiednio Small-, Medium- i Large- Sized Teleskope). To właśnie ten ostatni, podczas prób technicznych, okazał się pomocny w badaniach pulsarów. Dane te są również bardzo istotne dla Współpracy LST, ponieważ mogą być użyte do optymalizacji działania teleskopu oraz rozwijania metod analizy danych odpowiednich dla słabych, niskoenergetycznych źródeł – mówi prof. Julian Sitarek z Katedry Astrofizyki Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Łódzkiego (WFiIS UŁ).
LST, o 23-metrowej średnicy lustra jest największym z planowanych typów teleskopów i jest przeznaczony głównie do obserwacji najniższych energii, które będzie badać CTA, czyli promieniowania dziesiątki-setki miliardów razy bardziej energetycznego niż światło widzialne. Współpraca LST składa się z 200 naukowców spośród 11 krajów. Prototypowy teleskop, LST-1 (http://www.lst1.iac.es/), został zainaugurowany w październiku 2018 i przechodzi proces optymalizacji parametrów obserwacji i oddawania do użytku. Na początku czerwca bieżącego roku LST1 przeszedł procedurę Krytycznego Przeglądu Projektu (https://www.cta-observatory.org/lst1-passes-cdr/).
–Pulsary emitują promieniowanie elektromagnetyczne w szerokim zakresie (od radiowego przez światło widzialne i rentgenowskie, aż do promieniowania gamma) w postaci dwóch wiązek omiatających przestrzeń podobnie do latarni morskiej. Emisja na Ziemi obserwowana jest w momentach w których wiązki zwrócone są w naszym kierunku, powodując charakterystyczne impulsy. Pulsary są trudne do wykrycia przez teleskopy czerenkowskie ze względu na to, że emitują jedynie w stosunkowo niskim zakresie energii. Dotychczas jedynie 4 pulsary zostały wykryte przez teleskopy czerenkowskie. Konstrukcja LST, w szczególności duża powierzchnia zwierciadła sprawia, że świetnie nadaje się on do badań pulsarów – tłumaczy prof. J. Sitarek.
W projektowaniu oraz konstrukcji teleskopów bierze udział Współpraca CTA złożona z ponad półtora tysiąca członków z 31 krajów. Polska jest jednym z krajów silnie zaangażowanych w projekt CTA. Kilkudziesięciu naukowców i inżynierów z 13 instytucji naukowych bierze udział w projektowaniu oraz budowie teleskopów, opracowaniu programu obserwacyjnego dla nich oraz wsparciu informatycznym przetwarzania danych. Uniwersytet Łódzki reprezentuje w projekcie LST polskie konsorcjum CTA. Naukowcy z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej UŁ zajmują się między innymi rozwijaniem metod analizy danych z teleskopów LST.
Źródło: http://www.cta-observatory.org/lst1-detects-vhe-emission-from-crab-pulsar
Tekst: Prof. Julian Sitarek
Redakcja: Centrum Promocji UŁ
